tâm thư số 23 – tp.hcm – đọc kinh–dịch giữa đời thường
Có người từng hỏi qua, giữa một thế giới tràn ngập “sách self-help”, mấy dòng “triết lý gấp rút”, những bài học “thành công nhanh”, thì sao qua lại đi ôm quyển “Kinh–Dịch” mà nghiền ngẫm?
tâm thư số 23 – tp.hcm – đọc kinh–dịch giữa đời thường
Thưa quý bằng–hữu,
Có người từng hỏi qua, giữa một thế giới tràn ngập “sách self-help”, mấy dòng “triết lý gấp rút”, những bài học “thành công nhanh”, thì sao qua lại đi ôm quyển “Kinh–Dịch” mà nghiền ngẫm?
Qua cười, mà không đùa. Vì nếu có quyển sách nào không dạy cách làm giàu, mà lại khiến người ta sống sâu hơn, nghĩ rộng hơn, giữ lòng bình–thản hơn – thì đó là Chu Dịch, tức Kinh–Dịch – cái tinh hoa nghìn năm của người xưa, truyền lại qua bao đời.
từ quẻ dịch đến đời người: cái học của người làm quán
Lần đầu tiên qua đọc Kinh–Dịch, là khi còn làm thị–trường, chạy xe bươn chải, đầu đội nắng, lòng ngổn ngang. Lúc ấy, một người bạn già trao cho quyển sách mỏng, nói: “Đọc thử đi, không phải để bói, mà để hiểu đạo xử sự.”
Lật ra là gặp ngay quẻ Thuần–Càn. Sáu hào đều dương – Trời thuần dương, mạnh mẽ, đầy sinh khí. Lời rằng: “Quân tử dĩ tự–cường bất tức.” Người quân tử lấy sự bền bỉ mà sống, lấy chuyên–cần làm gốc.
Qua hiểu, không cần phải to lớn như trời, chỉ cần mỗi ngày đi một bước, đều đặn mà không buông. Về sau, khi mở quán, mấy tháng đầu khách vắng, người cười, bạn xa – qua nhớ đến quẻ ấy mà ngồi vững. Không phát điên, không hạ giá, không làm cà phê tẩm cho đông khách. Qua tự nhủ: “Tự–cường, bất tức.”
quẻ sư – chiến trận nội tâm giữa giữ nghề và bỏ cuộc
Rồi một lần khác, ngồi ở quán sau giờ đóng cửa, mệt mỏi tột độ, nhân viên nghỉ ngang, khách thì chê nước dở. Qua cầm lại Kinh–Dịch, mở ra gặp quẻ Sư – tức là “quân đội, chiến trận”.
Nhưng không phải đánh nhau ngoài chiến trường – mà là chiến trường trong lòng mình. Lúc ấy, quẻ dạy rằng: “Sư xuất dĩ trật, tắc cát.” – nghĩa là, đem quân ra trận phải có trật–tự, nếu không thì loạn.
Qua hiểu, lòng mình đang rối. Không vì nghề, mà vì bị tổn thương. Nghề thì vẫn đó, khách thì vẫn cần – chỉ mình bỏ cuộc là mất. Cho nên, phải dẹp lòng loạn, lập lại trật–tự trong suy nghĩ, rồi mới tính chuyện “ra trận” tiếp. Từ đó, quán vẫn còn, và qua vẫn còn viết được cho bạn hôm nay.
đọc để chiêm nghiệm, không đọc để đoán mệnh
Có người bảo: “Dịch là bói toán!”
Qua nói: Không.
Kinh–Dịch không dạy người ta đoán vận số – mà dạy người ta ứng xử thuận thời, hành động có đạo–lý.
Trong quẻ Hàm, có câu “Tiểu chính cát” – việc nhỏ mà chính đạo, ắt gặp lành.
Trong quẻ Tụy, dạy rằng “Quân tử dĩ thảo tán thù” – người quân tử phải tìm cách hòa giải cái mâu thuẫn.
Mỗi quẻ là một bức tranh đời – mà nhìn đâu cũng thấy chuyện mình trong đó.
một vài sách bạn đọc có thể tìm hiểu
Nếu hữu tâm, qua xin gợi một vài bản đọc dễ vào:
- “Kinh Dịch – Đạo của người quân tử” – Phan Ngọc: dễ hiểu, ngắn gọn, ứng dụng trong đời sống.
- “Minh triết trong đời sống qua Kinh Dịch” – Nguyễn Duy Cần: sâu sắc, giàu tinh thần Á Đông.
- “Kinh Dịch diễn giảng” – Trần Trọng Kim: viết bằng giọng Nho học, cổ phong, đáng nghiền.
Không cần đọc hết. Chỉ cần đọc một quẻ, nghiền một hào, soi lại một tình cảnh đời mình – cũng đã là quý.
viết cho bạn – người vẫn tin rằng nghề uống cũng có đạo
Qua không phải đạo sĩ, không phải thầy dạy ai. Qua chỉ là người giữ tiệm nhỏ, sống giữa thời mà người ta chạy theo viral, follow, lượt view, lượt chia sẻ… mà quên rằng: một quán muốn sống – không cần nổi – chỉ cần đủ đạo.
Mà đạo, thì không nằm trong trend. Nó nằm trong cách ta đối đãi với từng ly nước, từng người khách, từng lời nói ra – từng hành vi nhỏ.
Và nếu có lúc nào lòng bạn thấy mỏi – xin hãy thử mở lại một quẻ Dịch mà đọc chơi. Không để tìm lời tiên tri – mà để thấy: người xưa cũng từng mỏi mệt như mình, nhưng họ chọn đứng lên – chứ không buông.
Kính bút,
Trần–Bảo–Cường
Người giữ–quán – đọc Dịch – pha nước – viết thư.
